زمان، زمان اعتکاف است. خالق مهربان قرب خلايق مي طلبد. در فکر پرورش روح و روان انسان است و مقررات ديني را تشريح مي کند. تنوع عبادات به دليل نيازهاي گوناگون انساني است، هر عبادتي جوابگوي نيازي از اوست. نماز، زنگار غفلت از روان مي زدايد و صيقل روح و روان است. در روزه، پالايشگاه خلوص و نردبان صعود است. روزه دار پرواز در آسمان عبادت و عبوديت را مي آزمايد و آيينه قلبش را نورستان خدايي مي کند. حج، شرکت در آزمون الهي و قطع تعلقات و دلبستگي دنيوي است. عبادات مالي، چون خمس و زکات و صدقات، دميدن روح ايثار و گذشت در وجود آدمي است. اما اعتکاف، آميزه اي از چند عبادت با فضيلت است.
در فضيلت اعتکاف اين بس که معادل طواف کعبه و همتاي رکوع و سجود است. خداي منّان مي فرمايد: "... وَ عَهَدنا اِلي ابراهيمَ وَ اِسمعيلَ اَن طَهّرا بَيتي لِلطّائِفينَ وَ العاکِفينَ وَ الرُکّعِ السُجود؛ و ما به ابراهيم و اسماعيل فرمان داديم که خانه مرا براي طواف کنندگان و معتکفان و رکوع کنندگان و سجده کنندگان از هرگونه آلودگي تطهير کنند."
اعتکاف عبادتي مستقل است به مثابه حج و عمره و روزه و نماز و هر عبادت مستقل ديگر.
و ايام بيض در پيش است زمان عرشي شدن فرشيان، اعتکاف با همه فضيلتش، زن و مرد را به خود مي خواند، انسان را مي خواند تا در دنياي هاي و هوي و دود و دم، معراج انسانيت را به تماشا بنشينيم. فرصت طلايي عمر در پيش است و ايام در گذر، پس همتي بايد تا با حضوري سبز از همسفران کوي دوست بگرديم.
و چه زيبا فرموده اند بنيان گذار عارف مسلک انقلاب امام خميني (ره):
در حلقه درويش نديديم صفائي در صومعه از او نشنيديم ندايي در مدرسه از دوست نخوانديم کتابي در مأذنه از يار نديديم صدايي در جمع کتب هيچ حجابي ندريديم در درس صحف، راه نبرديم به جايي در بتکده، عمري به بطالت گذرانديم در جمع حريفان، نه دوايي و نه دائي در جرگه عشاق روم بلکه بيابم از گلشن دلدار، نسيمي ردپايي اين ما و مني جمله ز عقل و عقالست در خلوت مستان نه مني هست و نه مايي...
کلمه اعتکاف از ريشه عکف است که معاني گوناگوني دارد که مي توان، در يک تعريف خلاصه کرد: "اعتکاف به معني اقامت گزيدن در جايي است به طوري که فرد معتکف خود را محبوس و ملتزم به آن مکان بداند و اين التزام ناشي از اهميت و عظمت آن موضع باشد."
بنابراين آنچه باعث تفاوت ميان اعتکاف و ساير اقامتها مي شود اين است که در اعتکاف، يک نحوه توجه و رويکردي وجود دارد که مانع اشتغال فرد به امور ديگر، غير از آنچه که به او روي کرده مي شود.
نماينده ولي فقيه در آذربايجان شرقي اعتکاف را بهترين مسير خودسازي و راه رسيدن به معنويت دانسته و اظهار داشت: اعتکاف اهرمي براي مصونيت در برابر تهاجم فرهنگي بيگانگان است.
آيت‌الله محسن مجتهد شبستري افزود: اعتکاف جزو سنن حسنه مسلمانان است و سنت داراي منبع ديني است.
نماينده مردم آذربايجان شرقي درمجلس خبرگان رهبري گفت: اعتکاف توفيق استغفار حقيقي پيدا کردن است و اوج اعتکاف اين است که انسان در عمل به مسايل شرعي مراتب عرفاني را نيز سپري کند.
وي، دعا را سلاح مومن خواند و اظهارداشت: با دعا کردن علاوه بر غلبه بر نفس اماره، مي‌توان با دشمنان خارجي که درصدد اختلاف‌افکني بين فرق مذهبي هستند، مبارزه کرد.
آيت‌الله مجتهدشبستري تصريح کرد: اعتکاف فرصتي مناسب براي خودسازي و مبارزه با نفس است و بايد در اين جريان، طلب مغفرت الهي در اولويت باشد.
وي با پراهميت شمردن سنت حسنه اعتکاف اظهارداشت: پرفضليت‌ترين مردم کسي است که عاشق عبادت بوده، عبادت را از دل و جان دوست داشته باشد و امور و وظايف آن را به دقت و بي‌‌کم و کاست انجام دهد.
امام جمعه تبريز خاطرنشان کرد: شرکت در چنين مراسمي غنيمتي است که نصيب هر فرد معتکف مي‌شود، بنابراين بايد قدر آن را دانست و از هرگونه ارتکاب به گناه بعد از انجام سنت حسنه اعتکاف دوري جست.
چه عبادت عجيبي، هم خود عبادت است و هم عبادات ديگر را در خود دارد. نماز دارد، آن هم چه نمازي، در اول وقت، به جماعت، با حضور قلب، به دور از ريا، با تضرع و خشوع، روزه هم دارد و آن هم چه روزه اي، در بهترين ايام، در حالي که همه اعضاي وجود انسان روزه دار است. زبان، چشم و قلب، همه در روزه اند. دعا نيز دارد، آن هم چه دعايي، در خلوت، با وضو، در حال روزه، در بهترين اوقات شبانه روز و در بهترين زمان سال.
توبه آن هم چه توبه اي، همچون توبه نصوح، با بهترين حالت و در بهترين روز خدا. پس چه خوب است براي تقرب بيشتر به درگاه خداوند، اعتکاف را تجربه کنيم.
معاون فرهنگي و پژوهشي اداره کل تبليغات اسلامي آذربايجان شرقي گفت: 67 مسجد دراستان سنت حسنه اعتکاف را برگزار مي‌کنند که از اين تعداد 31 مسجد در تبريز و 36 مسجد در شهرستان‌ها کار ثبت‌نام و برگزاري سنت حسنه اعتکاف را انجام مي دهند.
حجت الاسلام احمد حميدي افزود: با هماهنگي‌هاي صورت گرفته، اين مساجد به تفکيک خواهران و برادران ، مراسم معنوي اعتکاف را با اولويت دادن به امور فرهنگي و معنوي و احياي سيره ائمه معصومين (ع) برگزار مي‌کنند.
وي، خاطرنشان کرد: اسلام ديني است داراي ظرايف و لطايف بي‌شماري که هر عملي در آن داراي هدفي مشخص و ارزنده است.
معاون فرهنگي و پژوهشي تبليغات اسلامي آذربايجان شرقي اظهارداشت: عمل به دستورات اين دين الهي آرامش، نشاط، سلامت و سعادت دنيوي و اخروي را به دنبال دارد.
وي به برگزاري برنامه‌هاي فرهنگي حلقه‌هاي معرفت، اجراي مسابقات فرهنگي، ادعيه و زيارات و اعمال ام‌داوود نيز اشاره کرد و خواستار ايجاد فضاي مناسب براي هر چه بهتر استفاده کردن معتکفان از برنامه‌هاي معنوي در مساجد محل برگزاري سنت حسنه اعتکاف شد.
مديرکل تبليغات اسلامي استان نيز گفت: با توجه به استقبال بيش از حد معتکفان در صدد هستيم تعداد مساجد را از 67 مسجد فعلي افزايش دهيم.
حجت الاسلام حميد عظيمي تصريح کرد: اعتکاف يک حرکت کاملاً معنوي و مردمي است و اخلاص در آن يک شرط اصلي کار است.
وي خاطرنشان کرد: اعتکاف ارزنده‌ترين و کامل‌ترين نوع عبادت است و گرايش روزافزون جوانان به انجام آن در نظام جمهوري اسلامي احيا شده و نشان مي‌دهد که باورهاي ديني در بين نسل جوان ما عميق‌تر شده است.
وي افزود: برخلاف نظريه‌پردازاني که اسلام را در ابعاد فردي خلاصه مي‌کنند‌ و برخلاف عالم مسيحيت بعد از تحريف که عبادت را در انزوا مي‌بيند، با ظهور اسلام، پيامبر اکرم(ص) ‌رهبانيت را مورد قبول نمي‌داند و عبادت را از دل کوه به مساجد و محل تجمع مردم کشاند، يعني اسلام هم توجه به ابعاد فردي و هم گروهي دارد.
عظيمي افزود: اعتکاف يعني خودسازي‌ و ارتباط بين عرش تا فرش است‌ و به برکت انقلاب اسلامي و تلاش مخلصانه کارکنان تبليغات اسلامي اعتکاف سال به سال باشکوه خاصي برگزار مي‌شود‌ و پارسال شاهد 13هزار معتکف در استان بوديم که امسال بيشتر نيز خواهد شد.
اعتکاف، از جامع ترين عبادات اسلامي است، اعتکاف ، خلوتي لذت بخش براي مناجات است. اعتکاف، فراغتي براي انجام جميع است. اعتکاف، فرصتي بريا انديشه و غنيمتي براي تقويت اراده است. اعتکاف ، حضور در خانه الهي و باريابي به خلوت کبريايي است. اعتکاف، ميعادگاه پاکان و تزکيه کنندگان است. اعتکاف، ملاقات گاه محبان امام زمان (عج) است و چگونه ممکن است که امام زمان (عج) روحي فدا به جمعيتي که به عشق او براي تحصيل طهارت و پاکي هرچه بيشتر گرد هم آمده اند، عنايت نکند و درميانشان حضور نيابد. برکات و فيوضات وجودي آن حضرت در تمام عالم وجود ساري و جاري است. روح عظيم و متصل او در جاي جاي حاضر و ناظر است، اما آن حضرت به برخي مجالس و محافل عنايت و توجهي ويژه دارند و حاضران در آن مجلس را از فيض و برکت و نور وجود خويش بهره مند مي سازد.
اعتکاف يکي از آن مجالس و محافلي است که بي شک مورد عنايت ويژه امام زمان روح الله مي باشد.
ودراين ميان شنيده ها حاکيست 90 درصد معتکفين را جوانان تشکيل مي دهند به طوري که رهبر معظم انقلاب نيز فرموده اند: "دانشجويان مؤمن و انقلابي ما، مي توانند با گسترش فرهنگ عميق اسلامي، جهاد خود را در دانشگاهها به بهترين وجه انجام دهند.
توجه به دين و اقبال به عباداتي مانند نمازهاي جماعت و مراسم دعا و اعتکاف بسيار خوب است. اما دايره تأثير و مدت تأثير محدودي دارد، بنابراين براي گسترش اين دايره و نيز اثر گذاشتن بر دلهاي اهل تحقيق، انجام کار عميق و علمي يک ضرورت است."
نماينده ولي فقيه در آذربايجان شرقي با اشاره به اينکه اکثر معتکفان را جوانان تشکيل مي‌دهند، گفت: اين امر نمايش بي‌اثر بودن توطئه‌هاي دشمنان اسلام و قرآن را نشان مي‌دهد.
امام جمعه تبريز ادامه داد: در شرايطي که تهاجم فرهنگي غوغا مي‌کند جاي غنيمت است که 13 هزار نفر در استان با نگهداشتن اعتکاف به عبادت الهي مشغولند.
همچنين مسوول اعتکاف دانشجويي دانشگاههاي تبريز تعداد دانشجويان معتکف دانشگاه هاي تبريز را 370 عنوان کرد و گفت: امسال براي نخستين بار با حضور دانشجويان هفت دانشگاه بزرگ تبريز برگزار مي شود.
حجت‌الاسلام مشهود عينلو افزود: دانشجويان دختر اين هفت دانشگاه در مسجد دانشگاه تبريز معتکف خواهند شد.
به گفته وي، دانشجويان دختر دانشگاه هاي تبريز، علوم پزشکي، آزاد، هنر اسلامي، تربيت معلم، صنعتي سهند و پيام نور در اين اعتکاف شرکت خواهند کرد.
وي اظهارداشت: دانشجويان پسراين دانشگاهها نيز به سازمان تبليغات اسلامي استان آذربايجان شرقي معرفي شده اند و در سطح مساجد شهر و همراه با مومنين معتکف خواهند شد.
مسوول اعتکاف دانشگاههاي تبريز با اشاره به اهداف برگزاري اعتکاف تاکيد کرد: ايجاد روحيه معنوي در ميان دانشجويان و نشر سنت حسنه اعتکاف از اهداف برگزاري اعتکاف دانشجويي است.
وي به برنامه هاي متنوع اعتکاف سالجاري اشاره کرد و گفت: علاوه بر حضور سه مبلغ از حوزه علميه قم ، برنامه هاي معرفتي با هدف ارتقاي معلومات مذهبي دانشجويان در کنار قرائت قرآن و خلوت با حضرت حق اجرا خواهد شد.
حجت الاسلام عينلو ابراز اميدواري کرد مراسم اعتکاف دانشجويي امسال به صورت باشکوه تري برگزار شود.
اعتکاف سنت اسلام است، سنت اسلام ناب محمدي. عاشقان واله و شيدا، در سيزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه رجب، پرده نشين وادي سلامت گشته و در کوثر بخشايش جان و تن شسته و صورت و سيرت از پليدي و رذيلت مي زدايند.
مؤمنان در اين ايام، مرغ جان را در حريم امن دوست به پرواز آورده و با دلي لبريز از ذکر و دعا، به ضيافت رب الارباب بار يافته و سر بر آن آستان بي نياز مي سايند و .... تا يار که را خواهد و توفيق که را باشد.
و اما شرايط اعتکاف عبارتند از:
1- ايمان: اعتکاف از غير مسلمان، پذيرفته نمي شود.
2- عقل: هر عاملي مانند بي هوشي و مستي و ... که موجب از کار افتادگي عقل شود، اعتکاف را باطل مي کند.
3- نيت و قصد قربت: اعتکاف مانند نماز و روزه از اعمال تعبدي است و چنانچه بدون قصد قربت و با انگيزه هاي غير الهي انجام شود، باطل مي گردد.
4- روزه: از شرايط اعتکاف، روزه گرفتن در ايام اعتکاف است. لذا تحقق اعتکاف از مسافري که روزه براي او جايز نيست غير ممکن است و نيز اعتکاف از زنان که عذرشرعي دارند، پذيرفته نيست.
5- مدت اعتکاف: اگر کسي کمتر از سه روز را براي اعتکاف نيت کند باطل است.
6- اعتکاف بايد در مسجد جامع شهر باشد و اعتکاف در ساير مساجد، مثل مسجد قبيله يا مسجد بازار کافي نيست.
7- اگر کسي نسبت به فرد معتکف ولايت دارد يا حقي از او با انجام اعتکاف ضايع مي شود، اجازه او در صحت اعتکاف شرط است و اگر بي اجازه او معتکف شود، زحمت بيهوده کشيده و وقت خود را تلف کرده است.
8- در اعتکاف بايد وقوف در مساجد، به طور مداوم و پيوسته باشد. مگر براي حاجتي ضروري.
از وجوه تمايز اعتکاف در اسلام و ساير اديان، محرمات اعتکاف است.
محرمات اعتکاف عبارتند از:
1- پرداختن به امور جنسي به معناي وسيع آن
2- بوييدن عطر و هر نوع بوي خوش و گياهان معطر به قصد لذت بردن
3 – حرمت جدال مربوط به اموري است که معتکف بخواهد فضل و برتري خود را به ديگران نشان دهد.
4- در حال روزه يعني از طلوع تا غروب خورشيد، که معتکف روزه مي گيرد، بايد از محرمات روزه نيز اجتناب نمايد.
5- انواع تجارت و معامله بر معتکف حرام است، مگر اينکه ضرورتي پيش آيد.
اعتکاف، از جامع ترين عبادات اسلامي است؛ اعتکاف ، خلوتي لذت بخش براي مناجات است.
اعتکاف، فراغتي براي انجام جميع است.
اعتکاف، فرصتي براي انديشه و غنيمتي براي تقويت اراده است.
اعتکاف، حضور در خانه الهي و باريابي به خلوت کبريايي است.
اعتکاف، ميعادگاه پاکان و تزکيه کنندگان است.
اعتکاف، ملاقات گاه محبان امام زمان (عج) است.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا